Một hiện tượng, một sự kiện có chắc rằng nó thể hiện một sự thật hay
không? Hay là nó che dấu một sự thật nào đó?
Đã có hiện tượng, đã có sự kiện thì phải có những điều chìm sâu
bên dưới sự kiện ấy mà con người ít thấy được? Các ý muốn, các mục đích thật có phải thường được che dấu dưới các hình
thức, kể cả hình thức nghiêm trang, thánh thiện, đạo đức...? Nói dối là nói không đúng sự thật xảy ra, hay không nói đúng sự thật của một sự kiện?...
Nội dung sau đây được phiên tả lại từ buổi làm việc giữa Thầy DuyTuệ và Nhóm biên tập, vào ngày 22/10/2012 tại Pattaya, Thái Lan
Thầy: Phật Trí phát biểu trước
đi.
Duy Phật Trí: Còn lại 3 chủ đề:
sự dối trá, mê tín dị đoan và phát triển trí thấy.
Bây giờ mình bắt đầu bằng chủ đề dối trá.
Thầy: Ok. Quý vị phát biểu ý
kiến về chủ đề dối trá của con người đi. Dối trá
từ đâu mà có? Con vật có biết dối trá không?
Tuệ Lực Nhãn: Có ạ. Có những
con vật im lặng để con mồi tới gần rồi đớp con mồi.
Thầy: Cái đó có phải là dối
trá không? Đó là một cái luật. Khi nó hiện hữu thì nó
phải chịu sự chi phối bởi luật sinh tồn của nó.
Tuệ Lực Nhãn: Có khi sự dối
trá là điều cần thiết để người ta tồn tại.
Thầy: Bây giờ chưa biết, cứ
bàn thảo thôi. Chưa hẳn dối trá là xấu đâu. Mình đặt
câu hỏi: Dối trá tốt hay xấu? Nếu mình lên án dối
trá không chưa chắc đã hay.
Làm sao biết người ta dối trá?
Định nghĩa thế nào là dối
trá? Cái này là mình mở trí cho độc giả. Đọc vào một
loạt câu hỏi này thì tự nhiên người ta sẽ tự do được
với khái niệm dối trá. Phương pháp mở trí này hay lắm.
Chỉ cần đọc vô một loạt câu hỏi thì tự nhiên người
đọc tự nhiên mở ra sự thấy mới.
Có mấy loại dối trá? Có bao
nhiêu hình thức dối trá? Nơi nào có dối trá?
Duy Đức Tịnh: Sự dối trá
thường có ở loại người nào?
Thầy: Trên thế gian này có ai
không dối trá không?
Duy Đức Tịnh: Dối trá có giá
trị gì không?
Thầy: Dối trá và nói láo khác
nhau chỗ nào?
Tuệ Bảo Tánh: Dối trá và nói
láo… Nói dối và nói láo thầy ạ. Dối trá nghe nó tiêu
cực.
Thầy: À, nói tới dối trá là
tiêu cực rồi đúng không?
Tuệ Bảo Tánh: Vâng ạ, nó có
chữ “trá” đó thầy.
Thầy: Bây giờ mình có mấy khái
niệm thế này: khái niệm nói dối, khái niệm làm dối,
khái niệm dối trá, khái niệm nói không đi đôi với
làm. Phải làm cho rõ cái này, nếu không có khi người ta
hiểu lầm đủ thứ. Ví dụ như, nói không đi đôi với
làm là một chuyện nè.
Nói không đi đôi với làm có
thực sự xấu hay không? Trường hợp nào thì xấu, trường
hợp nào thì không xấu?
Nói dối có xấu hay không? Trường
hợp nào là xấu, trường hợp nào thì không xấu?
Dối trá có phải là nói dối,
hoặc làm dối để qua mặt người khác để thủ lợi
cho cá nhân mình? Có phải như vậy không? Tức là anh nói
dối, anh nói không đúng sự thật, anh nói thiếu trung
thực, làm thiếu trung thực nhưng mục đích là anh qua mặt
người khác để đem lại quyền lợi cá nhân cho chính
anh, anh thủ lợi cho cá nhân anh mà bất chấp sự nguy
hiểm hay sự thiệt hại của người khác. Có phải như
thế là dối trá hay không? Mình không có định nghĩa,
mình chỉ hỏi vậy thôi. Còn nói dối là nói không đúng
sự thật xảy ra, hay không nói đúng sự thật của một
sự kiện, có phải vậy hay không? Mình cũng không định
nghĩa, cũng chỉ đặt câu hỏi có phải vậy hay không.
Một hiện tượng, một sự kiện
có chắc rằng nó thể hiện một sự thật hay không hay
là nó che dấu một sự thật nào đó?
Đã có hiện tượng, đã có sự
kiện thì phải có những cái điều mà chìm sâu bên dưới
sự kiện ấy mà con người ít có khi thấy. Có phải như
vậy hay không?
Người ta che dấu sự thật, hay
ý nghĩ thật, ý muốn thật, hay mục đích thật dưới
các sự kiện, có phải như vậy hay không? Đại loại như
vậy, nhưng phải sửa lại câu nha.
Các ý muốn, các mục đích thật
có phải thường được che dấu dưới các hình thức, kể
cả hình thức nghiêm trang, thánh thiện, đạo đức…, có
phải như vậy hay không?
Tuệ Lực Nhãn: Làm sao để thấy
được nội dung bên dưới các sự kiện này?
Thầy: Bây giờ mình phân tích
hết tất cả các sự kiện đi, rồi mình mới đi sâu
thêm.
Những hình thức nào chứa đựng
sự gian dối nhiều nhất, sâu kín nhất, khó thấy nhất,
dễ qua mặt người ta nhất?
Cái này liên quan đến niềm tin
nè, tạo niềm tin nè. Những hình thức tạo niềm tin cho
nhiều người khác có khi nào chứa đựng rất nhiều
những điều gian dối bên trong hay không?
Tuệ Lực Nhãn: Những nhà hiền
triết, những người thế gian cho là giác ngộ có bao giờ
nói dối không?
Thầy: Những người được gọi
là “thầy” có khi nào nói dối hay không? Tại sao?
Tuệ Bảo Tánh: Làm sao nói dối
mà không bị phát hiện?
Thầy: Làm sao biết người ta nói
dối?
Làm sao phát hiện được điều
gian dối dưới các hình thức long trọng nhằm mục đích
tạo niềm tin cho người khác?
Có phải tất cả các hình tướng
đều chứa những điều bí ẩn mà con người khó biết
được? Đây là mình gieo rắc sự hoài nghi trong độc
giả. Những câu hỏi này tạo sự hoài nghi, không hẳn
phải trả lời. Cái gì mà người ta cũng hoài nghi hết
thì ok. Tạo sự hoài nghi là rất tốt bởi vì khi tạo sự
hoài nghi thì đầu anh sẽ loãng. Một trong những phương
pháp để đầu của anh loãng là hoài nghi.
Trường hợp nào những người
gian dối biết là mình gian dối?
Trường hợp nào người gian dối
không thể biết được là mình đang gian dối? Có nhiều
cái người ta cứ tưởng thiệt, chứ không phải là người
ta xấu. Người ta không biết là người ta đang gian dối
chứ không phải là người ta xấu. Bởi vì người ta
đường đường chính chính cho rằng người ta nói hay. Sự
thật người ta cứ chăm bẳm vô chuyện người ta nói hay
chứ người ta đâu biết mình đang gian dối.
Có trường hợp nào người hành
động gian dối mà không thấy mình gian dối?
Trường hợp nào người hành
động gian dối biết rõ rằng mình đang gian dối mà ở
ngoài không ai biết mình gian dối?
Tuệ Tri: Con thấy cái này đa số
là họ không biết.
Thầy: Đa số là không biết.
Tuệ Bảo Tánh: Thật ra nói đến
gian dối là nói đến hành động có chủ ý. Còn trường
hợp thầy nói là bao gồm cả trường hợp không chủ ý
và có chủ ý.
Thầy: Có thể mình thêm thế
này.
Người gian dối có chủ ý có
nhìn thấy được những gì trong tương lai sẽ xảy ra hay
không? Có thấy hết được tất cả những gì xảy ra
trong tương lai hay không? Chắc chắn là không thấy hết
được, nếu thấy hết được thì người ta không hành
động gian dối.
Tuệ Lực Nhãn: Có người nào
ban đầu làm rất trung thực nhưng sau đó lại trở nên
gian dối?
Thầy: Có trường hợp nào bắt
đầu từ sự trung thực mà kết thúc bằng gian dối?
Có những trường hợp nào mở
đầu bằng gian dối mà kết thúc là phải trung thực? Cái
này vui lắm. Độc giả đọc vào là người ta mở trí
hết à.
Tuệ Bảo Tánh: Nói dối có làm
người ta vui không?
Thầy: Cái tốt hoặc lợi ích
của gian dối là gì?
Sự nguy hiểm của gian dối là
gì và ai chịu sự nguy hiểm ấy? Hay là hậu quả xấu
của gian dối là gì và ai chịu hậu quả ấy?
Lợi ích của gian dối là gì và
ai là người nhận được lợi ích ấy? Chưa chắc người
tạo ra gian dối nhận được lợi ích.
Tại sao người ta phải gian dối?
Tại sao một con người lại hình
thành và thực hiện được ý tưởng gian dối một cách
chủ động?
Tuệ Lực Nhãn: Người ta có làm
chủ được sự gian dối của mình không?
Thầy: Người gian dối có làm
chủ được hành động gian dối của mình hay không? Câu
hỏi đó hay lắm! Có kiểm soát được hành động và kết
quả gian dối của mình hay không? Chỗ này lý thú thế
này. Người gian dối thì có thể tạo ra ý tưởng và
hành động gian dối, nhưng mà họ chắc chắn không thể
nào kiểm soát được hoàn toàn kết quả gian dối. Khi
người ta hành động gian dối thì có một cái lực khác,
có một cái luật khác sẽ kiểm soát sự gian dối.
Tuệ Bảo Tánh: Mình đặt câu
hỏi: cái gì kiểm soát được sự gian dối?
Thầy: Có mấy cái lực kiểm
soát sự gian dối?
Ngoài lực cá nhân người gian
dối kiểm soát sự gian dối của họ, có còn một cái
luật nào khác kiểm soát, chi phối vào sự gian dối ấy
hay không?
Duy Đức Tịnh: Thầy nói rõ là
ngoài ý muốn cá nhân ạ.
Thầy: Đúng rồi, ngoài ý muốn
cá nhân. Tức là người gian dối thực hiện ý muốn của
họ nhưng khi hành động xong thì họ không thể kiểm soát
được kết quả của sự gian dối. Và có một lực khác
tiếp nhận sự gian dối ấy và nó sẽ tác động ngược
trở lại. Người ta thấy cái này là
người ta sợ ngay. Mình phải đưa ra một câu hỏi cho nó
dễ hiểu như thế này nè:
Ví dụ một người
chủ động có ý tưởng và hành động gian dối, liệu họ
có thấy trước rằng kết quả của sự gian dối tạo ra
một cái lực khác mà cái lực ấy nó quánh ngược trở
lại họ? Liệu họ có thấy cái đó không, bởi vì khi nó
tạo ra một kết quả thì kết quả đó lại tạo ra một
lực khác. Cái lực khác đó tác động ngược trở lại
người tạo ra sự gian dối ấy.
Tuệ Lực Nhãn: Có
phải người có ý tưởng gian dối cho rằng họ có thể
kiểm soát được kết quả sự gian dối của mình hay
không?
Thầy: Đương
nhiên nó rất tin rằng nó sẽ kiểm soát được. Mình đặt
thêm 1 câu hỏi nữa là:
Vậy thì xã hội
có cần thiết phải quá lo lắng với sự lừa dối của
kẻ khác hay không? Hay là có quá sợ với sự lừa dối
của kẻ khác hay ko? Câu trả lời là không, không quá sợ,
không quá bận tâm, bởi vì chính sự gian dối tạo ra một
cái lực khác, lực đó sẽ xử lý cái người gian dối.
Làm sao một người
không gian dối có thể sống tự tại trong thế giới gian
dối mà không hề bị xúc động tiêu cực bởi những
điều gian dối trong xã hội? Đọc cái này tuổi trẻ mới
có niềm tin bởi vì tuổi trẻ thường cảm thấy thất
vọng với sự gian dối của xã hội.
Con người có khả
năng vui sống tự tại một cách thanh thản trước một thế
giới gian dối hay không?
Con người có cần
thiết phải quá lo lắng, sợ sệt, bất mãn, thất vọng
trước các hiện tượng gian dối của xã hội loài người?
Ở hành tinh này có ai
thấy được tất cả sự gian dối của xã hội loài
người nhưng người ấy vẫn thấy luôn luôn tự tại,
hạnh phúc và yêu đời không?
Tuệ Lực Nhãn: Người
mà đi lừa gạt người khác có bao giờ phát hiện mình
rằng bị lừa gạt không? Họ sẽ phản ứng thế nào khi
họ bị lừa gạt?
Tuệ Bảo Tánh: Ứng
xử thế nào khi bị lừa dối ạ? Ứng xử như thế nào
để có lợi cho sức khỏe khi mình bị lừa dối?
Thầy: Anh ứng xử
thế nào mà mình tin rằng mình không dối trá kẻ khác?
Cái này nó liên quan đến trách nhiệm. Cái người lừa
dối hay dối trá… cái chữ dối trá mình cũng không biết
nó chỉ xấu hay chỉ tốt… Thầy muốn chỉ thế này nè:
người mà sống với một tình thương và trách nhiệm
cao, người ta hành động gì cũng biết rất rõ vì mục
đích gì, người ta kiểm soát được cái đó, người ta
biết rất rõ. Với những người như vậy, không thể nào
bình luận người ấy hành động dối trá hay chân thật
bởi vì cái dối trá và chân thật nó không còn có nghĩa
nữa. Đối với người có tình cảm, tình thương, trách
nhiệm lớn, hành động của người ấy không liên quan gì
đến dối trá hay chân thật, nó chỉ liên quan đến động
cơ, mục tiêu, kết quả cuối cùng là tốt cho mọi người
hay là tốt cho ai đó.
Tuệ Lực Nhãn: Có
những người lừa dối người khác mà cũng chẳng cần
để ý họ có dối trá hay không.
Thầy: Có hai
loại người, một loại người sống tỏ tường trong đầu
rồi, người ta không quan tâm đến dối hay không dối.
Cũng có loại người chưa tỏ tường gì hết nhưng người
ta cũng chẳng quan tâm đến dối hay không dối, người ta
chỉ quan tâm đến chuyện mục tiêu cá nhân, lợi ích cá
nhân của người ta đạt được. Mình đặt vấn đề:
Anh hành động vì lợi
ích cho người khác hay hành động vì lợi ích cho cá nhân
anh? Mình đặt vấn đề đó nói mới ra vấn đề là dối
trá hay không dối trá, vấn đề dối trá hay không dối
trá nó mới có ý nghĩa. Nó liên quan đến mục đích cho
cá nhân anh hay mục đích cho người khác. Nếu mục đích
cho người khác thì cái chuyện dối trá và chân thành
không còn nghĩa. Những nếu mục đích cho cá nhân anh thì
chữ dối trá hay chân thật có nghĩa.
Phải chăng chữ
dối trá hay chân thật chỉ có ý nghĩa khi nó liên quan
đến mục đích cuối cùng của hành động ấy là cho anh
hay cho người khác? Nếu nó hơi khó hiểu thì quý vị
phải tách nó ra. Bởi vì nếu như anh hành động cho người
khác thì vấn đề dối hay chân chật không còn là vấn
đề nữa, không có nghĩa nữa. Khi anh còn đặt vấn đề
dối hay chân thật nghĩa là đầu óc anh chưa rõ ràng về
mục tiêu anh làm, mà cái đầu anh chỉ dính vào khái niệm
chứ không dính vô mục tiêu. Nếu cái đầu anh dính vô
mục tiêu thì khái niệm này không chi phối nữa.
Tuệ Bảo Tánh:
Nhưng mà đôi khi người ta cũng chẳng biết cái đấy là
họ làm cho họ hay làm cho người khác. Có khi là họ tự
lừa dối mình trong đấy là họ làm cho người khác nhưng
lại là làm cho chính họ.
Thầy: Đó là vấn đề
khác. Mình đưa ra một câu hỏi khác.
Trường hợp nào một
người hành động mà không để ý đến chân thật hay
dối trá mà chỉ để ý đến mục đích thôi ?
Có phải chăng có
hai trường hợp người ta không để ý đến khái niệm
dối trá hay chân thật là: mục đích hành động ấy là
cho lợi ích của tha nhân hay mục đích hành động ấy là
vì quyền lợi cá nhân của người hành động? Cả hai
trường hợp đó người ta đều không quan tâm đến khái
niệm dối trá hay chân thật. Bây giờ đặt câu hỏi làm
sao cho nó rõ cái đó. Ví dụ như rất nhiều người trong
xã hội không cần bàn đến dối trá hay chân thật, miễn
tôi đạt được cái đó cho tôi thôi.
Tuệ Lực Nhãn:
Như vậy, dối trá bao giờ cũng đi liền với mục đích,
còn chân thật thì không nhất thiết phải đi kèm với
mục đích?
Thầy: Cũng có trường
hợp nó có mục đích tốt và cũng có trường hợp nó
hành động không có mục đích gì hết.
Tuệ Bảo Tánh: Không
có mục đích thì làm gì có động cơ để dối trá?
Thầy: Không. Thầy nói
đến hành động chứ chưa nói đến dối trá. Còn dối
trá đương nhiên là có mục đích rồi. Còn hành động
thì không nhất thiết phải có mục đích.
Duy Phật Trí: Liệu
không có mục đích thì người ta vẫn có thể dối trá
được không?
Thầy: Phải đặt
câu hỏi như thế này nè: Trong trường hợp nào thì một
hành động được gọi là xuất phát từ dối trá và
trường hợp nào có thể không xuất phát từ sự dối
trá? Một hành động nào có thể xuất phát từ sự dối
trá hay chân thật và một hành động nào có thể là
không xuất phát từ sự dối trá hay chân thật?
Tuệ Lực Nhãn: Hôm
trước thầy nói là hành động do hoàn cảnh thúc đẩy,
do tự nhiên mình hành động như vậy, và do ý của mình.
Thầy: Mấy câu hỏi
bữa trước mình lắp vào đây luôn.
Duy Phật Trí: …Có
những trường hợp người ta chỉ nghĩ tốt không thôi,
liệu chăng là đã đủ chưa?
Thầy: Chỗ đó rất
là hay ở chỗ này nè: Liệu một hành động chân thật
với một mục đích tốt có dẫn đến một kết quả là
hoàn toàn phục vụ cho mục đích tốt đó hay không, hay
nó còn ra những kết quả khác nữa?
Mà nó ra kết quả
khác thì chắc chắn người hành động đó không thể
kiểm soát được. Mình đang thấy ở Việt Nam và trên
thế giới đang xảy ra chuyện đó. Một bên thì hành động
xấu nhưng không biết kết quả xấu đó sẽ như thế
nào. Ngoài cái mình có thể dự đoán được, mình không
thể biết được những kết quả khác nữa. Còn một bên
hành động vì mục đích tốt nhưng cũng không hề biết
rằng mình hành động vì mục đích tốt nhưng mà lại
xảy ra chuyện không tốt. Cho nên, câu hỏi đặt ra là:
Anh hành động với
một động cơ và mục đích tốt, liệu kết quả có xảy
ra đúng như anh định là nó tốt hay không?
Để thầy mở ra
cho quý vị một sự thấy này nè. Nó có một thế lực
mà nó nằm ngoài ý muốn của mình. Khi mình quyết tâm
với một động cơ và mục đích tốt mình hành động,
thì nó ra một kết quả mà kết quả đó chỉ một phần
nó phụ thuộc vào ý muốn của mình thôi, còn biết bao
nhiêu kết quả khác do cái lực khác điều động mà mình
không thể kiểm soát được. Cho nên, thầy nói: Khi một
hành động mà không xuất phát từ mục đích, động cơ,
từ một ý đồ mà nó do hoàn cảnh mà mình hành động
hoặc tự nhiên mình hành động mà không thể hiểu lý do
gì, vì mình hành động như vậy nên kết quả đó mình
không quan tâm đến sự kiểm soát, và có một cái lực
điều hòa kết quả đó phù hợp với tất cả mọi
người. Tự nhiên tôi hành động như vậy, tôi không biết
vì lý do gì; hoặc là hoàn cảnh nó như vậy buộc tôi
phải đối phó nó như vậy chứ tôi không có thể nào
làm khác hơn được. Thì cái phần ấy chúng ta không quan
tâm đến kết quả và kết quả thì sẽ có một cái lực
khác nó giải quyết.
Tuệ Lực Nhãn: Nếu
mình hành động mà chỉ quan tâm đến kết quả thì nguy
hiểm lắm. Chạy theo kết quả thì thế nào mình cũng bị
kết quả chi phối và bị cột trong cái kết quả đó
luôn.
Thầy: Thì đó,
cái mà thầy hay giảng, mà nãy giờ mình cũng nói đó là:
Người xuất phát từ mục đích và động cơ tốt cũng
chỉ có thể kiểm soát một phần nhỏ trong kết quả
hành động của mình. Mình đã có mục đích, có
động cơ nghĩa là mình quan tâm đến kết quả. Còn người
hành động xấu có mục đích, động cơ xấu, người ta
cũng quan tâm đến kết quả. Nhưng cả hai đều không thể
thấy được, khi kết quả xảy ra, có một phần rất lớn
mà người ta không thể kiểm soát được. Cả người xấu
lẫn người tốt đều không thể kiểm soát được. Quý
vị có thể hình dung được cái này không? Bảo Tánh hình
dung được không?
Tuệ Bảo Tánh: Nghĩa là lúc nãy
thầy có nói là nếu có mục đích nghĩa là mình quan tâm
đến kết quả, thì có khi nó xảy ra mà không nằm trong
ý muốn của mình. Nếu như mà… làm như thế nào…
Thầy: Ví dụ như thế này, anh
có mục đích và động cơ rất tốt là trồng cái cây đó
trong cái làng này là để cho người ta có trái ăn để
chữa bệnh. Đó là cái mục đích tốt của anh. Nhưng mà
khi anh trồng cái cây đó xuống, mục đích đó là chỉ
có một phần thôi. Khi cây ra lá, ra trái rồi, thì những
kết quả khác anh không thể kiểm soát được. Có nhiều
thứ khác anh không thể kiểm soát được. Nếu anh có mục
đích và động cơ xấu, ví dụ như bây giờ mình phải
làm một phát để kiếm một tỷ cho cá nhân mình để mình
mua cái nhà. Thì rõ ràng anh theo đuổi kết quả đó và
anh hành động thì nó ra kết quả đó thiệt. Nhưng mà
không hẳn tới kết quả đó thì nó sẽ dừng, mà nó sẽ
đẻ ra không biết bao nhiêu kết quả khác. Anh chỉ kiểm
soát được, biết được là kết quả mà anh muốn là nó
ra một tỷ và anh có cái nhà, nhưng những kết quả khác thì
anh không thể kiểm soát được và anh không thể thấy
trước được.
Tuệ Lực Nhãn: Khi mình đặt câu
hỏi như vậy, người ta thấy vấn đề là người ta
không thể kiểm soát hoàn toàn được, cho nên là họ sẽ
không thấy thất vọng phải không ạ?
Thầy: Tức là anh chỉ kiểm soát
được cái phần theo ý anh muốn thôi, còn cái phần còn
lại có nhiều khi nó tốt cho anh, có nhiều khi nó không
tốt cho anh, có nhiều khi nó tốt cho mọi người, có nhiều
khi nó không tốt cho mọi người, anh không thể biết được,
anh không có khả năng thấy trước được cái đó.
Tuệ Bảo Tánh: nếu làm thì mình
có mục đích, nhưng mà một cái cách để cho kết quả
tốt nhất là đừng quá quan tâm đến kết quả khi hành
động.
Thầy: Ví dụ, nếu quý vị lanh
trí mà để ý thầy trả lời, hay thầy nói. Tôi không
biết tại sao tôi lại phải đi làm cái chuyện này? Tôi
không biết làm chuyện này nó có tốt cho ai không? Nếu
quý vị lanh trí mà để ý từ trước đến giờ thầy
nói chuyện, quý vị sẽ phát hiện ra được là thầy đã
sử dụng tất cả các quy luật của tạo hóa hết. Nếu
quý vị chịu khó để ý. Tôi không biết tại sao tôi lại
phải bỏ nhà tôi đi? Tôi không biết tại sao tôi lại
phải đi chia sẻ với người này người khác những điều
mà tôi thấy? Tôi cũng chẳng biết tại sao tôi lại như
thế này như thế khác? Sự thật nhiều khi nằm đêm tôi
cứ trăn trở suy nghĩ miết, không biết mình làm chuyện
này có nên hay không, có tốt hay không và tại sao mình
phải làm như vậy. Nếu người nào phát hiện được
những điều thầy hay chia sẻ như vậy, quý vị sẽ thấy
rằng là nó rất là lý thú. Tại vì thấy nói rồi quý
vị cứ nghe nghe cho nó vui cái lỗ tai thôi, chứ không
phát hiện là những điều thầy nói rất là chân lý, chứ
không phải thầy nói đùa chơi. Và thầy nói như vậy là
để thầy hủy hết tất cả những cái ý muốn về kết
quả của mình. Thầy hủy hết tất cả những nguyện
vọng về kết quả. Mặc dù mình có nguyện vọng, nhưng
mà khi hành động, xóa luôn tất cả nguyện vọng.
Tuệ Lực Nhãn: Giống như ước
mơ đó thầy, con thấy có những người bị chính ước
mơ của mình cản đường. Chính sự mong đợi ước mơ
thành hiện thực cản đường người ta, khiến người ta
đi không được.
Thầy: Thì thầy đã giảng về
giá trị của ước mơ rằng ước mơ có ba giá trị rồi,
nhưng tại vì người nghe nghe không có đã, không có thấm
thía nên không có nhận thức sâu được. Ví dụ, hình
dung anh đang lái một con tàu trên đại dương mênh mông.
Thì ước mơ như một chiếc la bàn giúp cho anh biết con
tàu này chạy về đâu, còn chạy tới hay không là chuyện
khác à.
Tuệ Lực Nhãn: Thì người ta cứ
muốn là tới, cứ bị hình ảnh tới ám ảnh.
Thầy: Không. Thầy đang nói cái
chuyện khác, còn cái chuyện người ta muốn thì kệ người
ta. Thầy đang nói cái chuyện quý vị phải nhận thức
điều thầy nói là cái gì để quý vị học. Cái đó rất
là thấm thía nhưng quý vị không đủ khả năng để mà
nhìn thấy cái điều lý thú trong chuyện thầy nói. Không
nhất thiết là con tàu anh phải chạy tới đó, nhưng mà
anh phải biết là con tàu mình đi về hướng đó. Nếu
không biết đi về hướng đó thì anh biết chạy đi đâu?
Tuệ Bảo Tánh: Tức là ban đầu
phải có mục đích nhưng không nhất thiết là phải đến
nơi.
Thầy: Không nhất thiết đến
nơi. Rồi, cái nội dung thứ hai của ước mơ là nó giống
như một thứ năng lượng cho cái máy nổ để con tàu
chạy. Nếu không có ước mơ thì không có động cơ. Giá
trị thứ ba của ước mơ là nó đóng vai trò rất nghệ
thuật, hay là rất lãng mạn. Nó làm cho người lái chiếc
tàu ấy say sưa trên biển cả mà không bao giờ lo sợ,
không bao giờ thấy buồn, không bao giờ thấy cô đơn,
bởi vì có giấc mơ đó nó ôm ấp trong người mình cho
nên nỗi cô đơn, nỗi buồn, nỗi chán không bao giờ có,
cho nên con tàu cứ chạy mãi trên biển khơi. Đó là giá
trị của ước mơ.
Còn bây giờ, anh ước mơ mà anh
muốn phải đến thì cái chuyện đó khác. Như vậy, có
thể đặt câu hỏi là: Khi anh tạo một ước mơ lớn, có
cần thiết là anh phải đến được điểm cuối cùng của
giấc mơ đó hay không? Có một số lần thầy đã nói
chuyện rồi, giả dụ như bây giờ anh đụng được cái
giấc mơ của anh, anh nắm được giấc mơ của anh rồi,
anh đã đến nơi rồi, liệu cái đó nó có tốt hay không?
Chắc chắn là không tốt. Cho nên phải có cái giấc mơ
mà anh không bao giờ có thể rờ tới được. Còn nếu
một giấc mơ mà anh rờ tới được, thì anh phải coi
chừng. Ví dụ bây giờ một cô gái mơ ước trong đầu
là phải có một người yêu hay phải có một người
chồng theo mẫu người nào đó. Cuối cùng, điều đó
thành sự thật, mình có một người yêu như vậy và một
người chồng như vậy. Coi như giấc mơ anh đã đạt được
và chuyện gì sẽ xảy ra? Chắc chắn nhiều vấn đề
phức tạp, khổ đau và chán chường sẽ xảy ra. Cho nên
có giấc mơ nhưng không được mơ đến cái chỗ là mình
phải lấy cho được cái giấc mơ đó thì nó mới có giá
trị. Còn giấc mơ mà anh lấy được thì anh phải biết
rằng, mình tạo giấc mơ để mình lấy được thì đó
chỉ là giấc mơ tạm thời, chứ mình biết rằng khi lấy
được thì mình phải có giấc mơ khác ngay lập tức. Nếu
như anh không có giấc mơ khác để nối tiếp thì anh sẽ
chết ngay ở đây, anh sẽ bất mãn ngay tức khắc, cuộc
sống của anh chán chường và anh không muốn sống nữa.
Người ta sống lâu được là nhờ người ta chưa thực
hiện được giấc mơ và cuộc sống sẽ chấm dứt và
chán chường khi người ta đã thực hiện được giấc mơ
rồi.
Tuệ Lực Nhãn: Xin thầy chỉ rõ
sự khác biệt giữa một người không có ước mơ và một
người đã thực hiện xong ước mơ. Hai cái đó liệu có
giống nhau?
Thầy: Một người không có giấc
mơ thì sống ù ù cạc cạc, chẳng biết gì, sống như
vịt như gà thôi. Còn một người đã đạt được giấc
mơ, tưởng xong rồi thì người đó sẽ bắt đầu đi
xuống, chán chường. “Trời ơi, tôi cứ tưởng Mỹ là
thiên đàng. Không ngờ tôi tới thiên đàng rồi mà bây
giờ tôi lại chết ngay ở cái thiên đàng này. Tôi đang
là giáo sư ở Việt Nam, bây giờ tôi phải đi chạy bàn
trong nhà hàng. Ôi, thiên đàng là thế này sao?” Bây giờ
bắt đầu đau khổ quá, quay trở lại thì sợ quê mùa,
còn ở đây thì chỉ đi chạy bàn thôi. Tức là anh không
biết xây dựng giấc mơ của anh, nên anh chết vì giấc
mơ của anh đã đạt được.
Đấy, quý vị thấy lý thú về
ước mơ chưa. Thầy giảng rõ lắm mà tại sao quý vị
không thấm thía, thầy không hiểu tại sao. Giống như
Nguyên Trí bảo, “Thầy nói thì rất hay. Anh em công nhận
là đúng. Nhưng mà thầy làm sao để gỡ cho anh em vô
được”. Thầy nói trắng ra hết rồi, còn gì nữa mà
gỡ với không gỡ? Tại vì anh không đủ khả năng nhận
thức thôi, chứ có gì nữa đâu mà gỡ với không gỡ
nữa. Thầy nói sạch trơn hết rồi. Chỉ có điều là
anh nghe mà anh không có để ý. Chứ nếu anh để ý thì
thầy nói thiệt là đã lắm. Anh để ý là anh thực hiện
luôn. Sướng vô cùng!
Anh phải dám thử thách. Còn đằng
này anh không dám thử thách. Bởi vì cái thói quen của
chúng ta là gì? Cha mẹ dạy chúng ta ở trong sự an toàn.
Cha mẹ không bao giờ dám dạy con cái là chấp nhận sự
thử thách, sóng gió, có thể làm con mất mạng. Không cha
mẹ nào dám dạy như vậy cả. Vì chúng ta bị ảnh hưởng
từ giáo dục an toàn nên lúc nào chúng ta cũng mong muốn
sống trong sự an toàn. Sống trong sự an toàn, cái tốt
chỗ nào, cái xấu chỗ nào, cái hay chỗ nào, cái dở chỗ
nào? Và liệu sống trong sự thử thách, có chắc là đã
xấu không? Có chắc là đã mất an toàn không? Và chuyện
mất an toàn có hẳn là xấu không? Cho nên chấp nhận thử
thách là điều vô cùng lý thú. Bây giờ thế này, anh
đang đi dưới đất, anh thấy khỏe mạnh. Cỡ đó thôi
thì anh thấy nó bình thường. Nhưng bây giờ anh thử chấp
nhận leo lên một ngọn núi 1000 mét, đương nhiên khi anh
leo lên tới đỉnh 1000 mét rồi anh mệt lắm. Lên đến
đỉnh xong rồi, bắt đầu anh đi xuống dưới này, rồi
anh ngồi uống nước thì anh mới thấy cái thú vị khi
anh đã đi xuống anh uống nước. Còn nếu anh không lên,
anh không chấp nhận thử thách kia đó, thì anh không có
cái thú vị lên xong hết rồi, ngồi uống nước thấy nó
đã vô cùng. Anh không bao giờ hưởng được cái đó. Tức
là trong thử thách thì nó mệt, nhưng sau thử thách đó
là cả một thế giới mà anh chưa bao giờ biết. Anh chưa
bao giờ biết nó (Thầy cười).
Bây giờ quý vị đặt lại các
câu hỏi đi. [...]
Mời quý vị đón đọc các cuộc trà đàm tiếp theo.
Nhóm biên tập
Tất cả các nội dung nói chuyện của tác giả Duy Tuệ do Công
ty CP Đầu tư Giáo dục Minh Triết độc quyền phát hành dưới hình thức
sách, CD và DVD. Mọi nhu cầu đặt và mua các ấn phẩm của tác giả, xin vui
lòng liên hệ công ty tại website www.minhtriet.vn
